ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΤΟΥΝΤΑΣ 1886-1942
συνθέτης ,στιχουργός, οργανοπαίχτης ,μαέστρος
Ο διασημότερος συνθέτης της Σμύρνης, ανήκει στην ομάδα των Μικρασιατών μουσικών, που μετά την καταστροφή του 1922, διαμόρφωσαν το νεώτερο λαικό τραγούδι στην Ελλάδα, πάνω στα πρότυπα που δημιουργήθηκαν στη πρωτεύουσα της Ιωνίας στη περίοδο της ακμής της (1850-1922).Στην ομάδα αυτή ανήκουν μεταξύ άλλων και οι συνθέτες Κώστας Σκαρβέλης, Σπύρος Περιστέρης, Γιάννης Δραγάτσης, (ή Ογδοντάκης),Δημήτρης Σέμσης ,Βαγγέλης Παπάζογλου.Ο Παναγιώτης Τούντας γεννήθηκε στη Σμύρνη το 1886, απο ευκατάστατους γονείς, που του έδωσαν την δυνατότητα να ασχοληθεί απο μικρός με τη μουσική.Άρχισε απο παιδί να παίζει μαντολίνο και στις αρχές του αιώνα, μπήκε στην περίφημη Σμυρνέικη Εστουδιαντίνα του Σιδερή, που έμεινε γνωστή με το όνομα "Τα πολιτάκια".Σπουδαστήριο, ταυτόχρονα με ταλαντούχους μουσικούς, η Εστουδιαντίνα αυτή ήταν για πολλά χρόνια πρότυπο και εστία διάδοσης της μουσικής της Σμύρνης.Απο τα νεώτερα μέλη ο Τούντας ,οι Ογδοντάκηδες ,ο Παπάζογλου και ο Περιστέρης, που το 1918 ανέλαβε τη διεύθυνση, μετά τον θάνατο του Σιδερή. Ο Παναγιώτης Τούντας άρχισε να συνθέτει τραγούδια απο τις αρχές της 2ης δεκαετίας του αιώνα και είναι πιθανόν πολλά τραγούδια που πέρασαν στη δισκογραφία της Σμύρνης και Πόλης πριν το 1922 να ανήκουν σ'αυτόν.Συμμετείχε σε ιάφορα μουσικά σχήματα που έκαναν περιοδίες εκτός Σμύρνης, για την ψυχαγωγία των Ελλήνων της διασποράς και ταξίδεψε στην Αίγυπτο, στην Αβυσσηνία, στην Ελλάδα και σε χώρες της Ευρώπης.Ήρθε οριστικά στην Ελλάδα το 1923 και εγκαταστάθηκε στη Ν.Σμύρνη, όπου αργότερα έχτισε και το σπίτι του στη γωνία Αιδινίου και Μενεμένης, το οποίο διατηρήθηκε, πριν γίνει πολυκατοικία μέχρι και την δεκαετία του 80.Τα πρώτα χρόνια μετά την Μικρασιατική καταστροφή έπαιζε σε διάφορα κέντρα ,σαν μαντολινίστας, όπως στου Μουρούζη στη Λ.Αλεξάνρας, με τον Ευάγγελο Σωφρονίου και άλλους.Απο το 1924 χρονιά που ανέλαβε την διεύθυνση του Ελληνικού παραρτήματος της Γερμανικής ODEON, φαίνεται ότι εγκατέλειψε -εκτός εξαιρέσεων-την μόνιμη παρουσία του στο πάλκο.Στην εξαετία που ακολούθησε, μέχρι την ίδρυση και λειτουργία της πλήρους μονάδας παραγωγής δίσκων στον Περισσό της Ν.Ιωνίας, ο Παναγιώτης Τούντας προίστατο των περισσότερων ηχογραφήσεων που γίνονταν στην Ελλάδα απο τα μεταφερόμενα μηχανήματα ηχογραφήσεως και των συνεργείων των ευρωπαικών εταιρειών δίσκων.Είναι ο πρώτος συνθέτης της δισκογραφίας στην Ελλάδα, που το όνομά του τυπώθηκε στις ετικέτες των δίσκων 78'.Το πρώτο του τραγούδι ,στην Ελλάδα, κυκλοφόρησε το 1924 και ήταν η "Σμυρνιά" με την Αθηναική Εστουδιαντίνα του Τ. Μαρίνου τραγουδισμένο απ' τον τενόρο Μισαηλίδη. Μέχρι το 1930 τα τραγούδια του κυκλοφορούν απ' την ODEON, την POLYDOR, την PATHE, και τις Αγγλικές εταιρείες COLUMBIA, και HIS MASTER' VOISE. Ενώ απο το 1930 και απο την PARLOPHONE και τις Ελληνικές COLOUMPIA και H.M.V. O Παναγιώτης Τούντας, πέρασε στη δισκογραφία της Ελλάδας πάνω απο 300 τραγούδια, τα οποία --εκτός απο μια δεκάδα περίπου ,που είναι μεταπλάσεις παλαιών μελωδιών της Μικράς Ασίας-- είναι πρωτότυπα έργα μεγάλου ενδιαφέροντος.Είναι απο τους λίγους συνθέτες ,που τραγούδια του κυκλοφόρησαν σε πολλές εκτελέσεις της εποχής της δημιουργίας τους.Σπάνια αναφέρεται συνεργάτης στιχουργός και έτσι φαίνεται ότι ο ίδιος έγραφε και τους στίχους των τραγουδιών του.Είναι ο συνθέτης της δισκογραφίας που όλοι οι τραγουδιστές της περιόδου 1925-1940 τραγούδισαν τα τραγούδια του, όχι μόνο στο πάλκο αλλά και στη δισκογραφία. Απο το 1931 ανέλαβε για πολλά χρόνια-ίσως μέχρι το 1940-την διεύθυνση της COLUMPIA και εκτός απο το ρόλο του μαέστρου και ενορχηστρωτή, αναζήτησε νέα φωνητικά ταλέντα και είχε την ευθύνη του ρεπερτορίου που θα πρότεινε στην εταιρεία. Ο σοβαρός, αυστηρός και ευγενής αυτός Σμυρνιός, που όλοι τον θυμούνται με το παπιγιόν του στο γραφείο του στην COLUMBIA έγραψε μεταξύ άλλων και μερικά απ'τα πιο χιουμοριστικά ρεμπέτικα τραγούδια, που προκάλεσαν τα δικαστικά σκάνδαλα.Επίσης ακολουθώντας το κλίμα της εποχής και εντοπίζοντας το μεγάλο πρόβλημα των ναρκωτικών ,που βασάνιζε και τότε μεγάλα τμήματα του πληθυσμού των πόλεων,έγραψε,χωρίς να έχει ο ίδιος προσωπική εμπειρία, μερικά απο τα πιο ενδιαφέροντα χασικλήδικα, που κυκλοφόρησαν με τεράστια επιτυχία πριν απο την εμφάνιση του Μ.Βαμβακάρη και της Πειραιώτικης κομπανίας. Ο Παναγιώτης Τούντας ήταν βαθύς γνώστης τόσο της Ευρωπαικής όσο και της Ανατολικής μουσικής. Με την ίδια ευχέρεια συνέθετε μακρόσυρτα ανατολίτικα τραγούδια ,νησιώτικα ,σμυρνέικα ,δημώδη, βαρειά ρεμπέτικα και ταυτόχρονα επιθεωρησιακά, ταγκό,οπερέττες και ελαφρά τραγούδια.Έδωσε σπουδαία τραγούδια και σε νέους τραγουδιστές, αναδεικνύοντας τις δυνατότητές τους, που εντόπιζε με το αλάνθαστο κριτίριό του. Ο Κώστας Ρούκουνας, ο Στελλάκης Περπινιάδης ,ο Κώστας Νούρος, η Ρόζα Εσκενάζυ, η Ρίτα Αμπατζή, ο Κώστας Τσανάκος, ο Αντώνης Νταλγκάς, η Ισμήνη Διατσέντου, ο Γιώργος Βιδάλης, ο Τίτος Ξηρέλλης ο Ζαχαρίας Κασιμάτης, ο Ευάγγελος Σωφρονίου, ο Δημήτρης Αραπάκης, άρχισαν τη δισκογραφική τους "περιπέτεια" με τραγούδια του Παν.Τούντα.Πολλοί δίσκοι που επανατυπώθηκαν, απο την ίδια μήτρα και κυκλοφόρησαν στο χώρο των Ελλήνων μεταναστών της Αμερικής ,καθώς και των Ελλήνων της Πόλης, στη δεκαετία του '30. Μετά το 1934 και την εμφάνιση της Πειραιώτικης κομπανίας του Μάρκου Βαμβακάρη, εγκαταλείπει τα όργανα της σμυρνέικης κομπανίας και χρησιμοποιεί μπουζούκια και μπαγλαμάδες στις ηχογραφήσεις των τραγουδιών του.Τραγουδιστές του Πειραιώτικου ρεμπέτικου, όπως ο Στράτος Παγιουμτζής ,η Ιωάννα Γεωργακοπούλου, η Νταίζυ Σταυροπούλου ,ο Στέλιος Κερομύτης, ο Μανώλης Χιώτης, κ.α.μετέχουν στις ηχογραφήσεις των τραγουδιών του μετα το 1935. Με μια σειρά σπουδαίων τραγουδιών παρέμεινε στην επικαιρότητα μέχρι και το 1941 (χρονιά που μπαίνουν στην Αθήνα οι Γερμανοί) παρά το γεγονός ότι νέα σημαντικά πρόσωπα, όπως ο Μάρκος Βαμβακάρης, ο Βασίλης Τσιτσάνης, ο Απόστολος Χατζηχρήστος, ο Γιάννης Παπαιωάννου,ο Δημήτρης Γκόγκος (Μπαγιαντέρας)κ.α. έχουν μπει στο "χορό του πάλκου και της δισκογραφίας".
Σις 23/5/1942 άφησε την τελευταία του πνοή, στο σπίτι του της Ν.Σμύρνης απο ρευματισμούς αφήνοντας μόνες στα χρόνια της κατοχής, τη δεύτερη γυναίκα του και τη πεντάχρονη -μοναδική- κόρη του. Ο θάνατός του μαζί με των άλλων της "Σμυρνέικης σχολής στο ρεμπέτικο" οριστικοποίησε και την εγκατάλειψη του μικρασιατικού ύφους στο νεώτερο λαικό τραγούδι των πόλεων, που χάνεται μαζί ΄μ' αυτούς στα χρόνια της κατοχής. Για πάνω απο τριάντα χρόνια, μέχρι το 1974-75, τίποτε και κανείς δεν έγραψε για τον μεγάλο αυτό δημιουργό. Ασεβείς, πρώην συνάδελφοί του, οικειοποιήθηκαν στην δεκαετία του '60 κάποια τραγούδια του.
ΑΘΗΝΑ Ιούλιος 1994
ΠΑΝ. ΚΟΥΝΑΔΗΣ
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου